دکتر فرزاد اشرافی، متخصص مغز و اعصاب و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در گفت‌وگو با جام‌جم درباره بیماری ام‌اس می‌گوید: ام‌اس پاسخ غیر‌طبیعی سیستم ایمنی بدن در برابر سیستم عصبی مرکزی شامل مغز، نخاع، و اعصاب بینایی است، که در جوانان ٢٠ تا ۴۰ ساله بیشتر دیده می‌شود و در زنان چهاربرابر بیش از مردان رخ می‌دهد. وی علائم ام‌اس را متغیر و غیر‌قابل‌پیش‌بینی توصیف می‌کند و می‌افزاید: هیچ دو نفری علائم یکسان ندارند و علائم هر فرد می‌تواند تغییر یابد و شدت آن در طول زمان نوسان داشته باشد. یک بیمار ممکن است فقط یک یا دو علامت را تجربه کند، در حالی که فرد دیگری ممکن است علائم بیشتری نشان دهد. تاری دید ناشی از التهاب عصب بینایی، خستگی، بی‌حسی یا گزگز اندام، ضعف عضلانی، سرگیجه، اختلال تعادل، دوبینی و اختلالات‌ شناختی از شایع‌ترین علائم ام‌اس هستند. بیشتر این‌ها را می‌توان به طور موثر با دارو، توانبخشی، و راهکارهای دیگر بهبود بخشید.

راه و روش زندگی با ام‌اس

در فرد مبتلا به ام‌اس، راه‌های حفظ سلامت بیش از درمان این بیماری و نشانه‌های آن اهمیت دارد. به بیان دیگر ارتقای سلامت، روابط شخصی رضایت‌بخش، انجام فعالیت‌های روزانه، کار و اوقات فراغت، و توجه کافی به درون خویش به اندازه درمان مهم است. حدود ۳۰ درصد مبتلایان می‌گویند در مواقع استرس علائم بیشتری از بیماری را تجربه می‌کنند. استرس طولانی باعث بی‌خوابی، کابوس شبانه، و اختلال تمرکز و فراموشی می‌شود. تحمل استرس در بیماران مبتلا به ام‌اس با توجه به مشکلات جسمانی نسبت به افراد سالم سخت‌تر است. این متخصص مغز و اعصاب درمان استرس و مشاوره روان‌شناسی را در کاهش علائم ذهنی و جسمانی بیماران ام‌اس موثر می‌داند.

برای خواب راحت زمینه‌چینی کنید

بی‌خوابی شایع‌ترین اختلال خواب است و البته خواب ماندن و کیفیت پایین خواب را نیز از دیگر اختلالات مربوط به خواب می‌دانند. علائم ام‌اس مانند اسپاسم یا شب‌ادراری می‌تواند خواب را برهم بزند. دکتر اشرافی درباره ملاحظات خواب بیماران ام‌اس توصیه می‌کند: ورزش حدود چهار تا شش ساعت قبل از خواب کمک‌کننده است؛ اما چون یک محرک است، انجام آن با فاصله کم از خواب اثرات معکوس دارد. مصرف مواد حاوی کافئین، چای، و قهوه باید محدود شود. برخی دارو‌ها نیز باعث بی‌خوابی می‌شوند که لازم است بیمار در این باره با پزشک خود مشورت کند.

به رژیم غذایی خود توجه کنید

متخصصان توصیه می‌کنند افراد مبتلا به ام‌اس بهتر است از رژیم کم‌چرب با فیبر بالا استفاده کنند. دکتر اشرافی در این باره می‌گوید: این افراد باید میزان مصرف اسیدهای چرب ضروری، آنتی‌اکسیدان‌ها، اسید فولیک، و ویتامین B۱۲ را بالا ببرند، از مارگارین و روغن‌های اشباع‌نشده مانند روغن آفتابگردان استفاده کنند، به طور مرتب دو وعده در هفته ماهی میل کنند. محصولات لبنی کم‌چرب و مرغ و گوشت‌های کم‌چرب را در اولویت غذایی قرار دهند، به صورت روزانه میوه وسبزیجات تازه مصرف کنند و از مصرف انواع سس‌های چرب و سایر مواد غذایی حاوی چربی‌های حیوانی اشباع‌شده پرهیز کنند. تاثیرات مصرف امگا ۳ و ویتامین D نیز در بهبود علائم بیماری هنوز ناشناخته و در مرحله تحقیقاتی است.

متناسب با وضع بیماری ورزش کنید

نتایج مطالعات پزشکان حاکی است که بیشتر بیماران از انجام فعالیت بدنی و ورزش سود می‌برند. دکتر اشرافی در پاسخ اینکه بیمار مبتلا به ام‌اس چه ورزش‌هایی می‌تواند انجام دهد، می‌گوید: ورزش‌های بی‌هوازی می‌تواند وضع قلبی‌عروقی، قدرت مثانه و روده را بهبود بخشیده، نشانه‌های افسردگی را کاهش دهد و نگرش مثبت همراه با افزایش مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی را ایجاد کند. همچنین یوگا و ورزش در آب توصیه شده است. یک برنامه ورزشی باید با توانایی‌ها و محدودیت‌های فردی بیمار تناسب داشته باشد. توصیه می‌شود بیماران مبتلا به ام‌اس در طراحی، نظارت، و اصلاح یک برنامه ورزشی با یک فیزیوتراپیست با تجربه مشورت کنند.

در واکسن زدن احتیاط کنید

دکتر اشرافی با اشاره به لزوم احتیاط در تزریق واکسن به بیماران ام‌اس خاطرنشان می‌کند: بر اساس مطالعات انجام‌شده در صورت تزریق واکسن آنفلوانزا خطر عود ام‌اس مشاهده نشده و تزریق واکسن هپاتیت B، تتانوس، و آبله مرغان نیز بی‌خطر است، اما قبل از تزریق واکسن‌های حاوی ویروس زنده لازم است با پزشک مشورت شود.

زیرنظر پزشک لذت مادری را تجربه کنید

یکی از نگرانی‌های زنان مبتلا به بیماری‌های مزمن این است که با وجود بیماری، بارداری برای خود و کودکشان چه آسیب‌های احتمالی ممکن است همراه داشته باشد. به گفته دکتر اشرافی در طول ۴۰ سال گذشته، مطالعات متعددی در باره صد‌ها نفر از بانوان مبتلا به ام‌اس انجام شده و تقریبا نتایج همه آن‌ها نشان داده است که بارداری تعداد عود بیماری ام‌اس را به‌ویژه در سه‌ماهه دوم و سوم تا نزدیک به ۷۰ درصد کاهش می‌دهد. اگر پس از بارداری بیماران درمان نشوند پس از سه ماه از حاملگی ۳۰ درصد احتمال عود وجود دارد. مصرف بسیاری از داروهای ام‌اس در بارداری تائید نشده و بیماران قبل از اقدام به بارداری باید با پزشک مغز و اعصاب خود مشورت کنند. به هر حال در عده‌ای از بیماران، تصمیم به بارداری بر اساس شرایط بالینی بیمار اتخاذ می‌شود.

منبع